این مقاله طی چند روز و از تجربیات افراد در اینترنت در آورده شده است.
بعد از سخنان میر حسین موسوی در زمینه پرداختن به بخش رسانه های مستقل و گسترش اطلاع رسانی و آگاهی های عمومی در بین مردم و بالاخص قشر خاکستری و بی طرف ایران بحث رسانه و آگاهی بخشی در جنبش بالا گرفته است. تنها اینترنت و یا وبلاگ نیست که بتواند به جنبش ما در جهت اطلاع رسانی کمک کنند بلکه ابزار های فراوانی در این زمینه وجود دارد که من قصد دارم در این مقاله آن را برای شما معرفی کنم. هر مجرای اطلاع رسانی ممکن پتانسیلی است بالقوه که می توان آن را به بالفعل در آورد.
اصولا در هر جنبش و هر کاری نیاز به آگاهی های عمومی دارد و اصالتا هر کس و هر فرد تا نداند که چه می خواهد و چه نمی خواهد و نداند حقوق او چیست حرف زدن از احیای حق به یک امر غیر ضروری بدل می گردد. مثلا داستان معروف ارباب میمون ها که فکرکنم آن را شنیده باشید. اگر نشنیدید به طور خلاصه بیان می کنم. روزی فردی در خاور دور چند میمون دشت که باید برای او روزی هر نفر 10 آناناس بچینند و پیر ترین ان را نیز رهبر انان می کرد. روزی یکی از آنان به بقیه گفت که چه لزومی دارد ما برای او این کار را انجام دهیم؟ مگر خودمان نمی توانیم این کارهار را انجام داده و خودمان هر 10 تا را بخوریم؟ فقط کافی بود تا این حق آنان برای آن ها تفهیم شود تا آنان از آن مکان فرار کرده و از دستان ارباب میمون ها خلاص شوند. این نمونه ای واضح از لزوم آگاهی بخشی و رسانه هاست.
خوب این سوال شاید پیش بیاید چه اصولا ما چه چیزی را باید بگوییم و چه چیزی را نباید بگوییم؟ برای این که به این سوال پاسخ دهم نکته ای را باید متذکر شوم در باب اتاق فکر رسانه ای که جای آن در جنبش خالی است این اتاق فکر با پوشش قرار دادن همه افکار باید توسط یک سایت بر پایه وب2 یا گروپی در شبکه ای اجتماعی باشد و سردبیران و افراد گرداننده سایتها را با اهداف و استراتژی ها و آکسیون ها هماهنگ کند و نوعی هماهنگی در جنبش ایجاد کند تا افراد بدانند این هفته چه چیزی را پررنگ تر به آن بپردازند و هفته بعد چه چیزی را کمتر به آن بپردازند مثلا یک خبری ممکن است به ان دلیل درست شده باشد تا اذهان را به مدت یک یا جند هفته مشغول کند که اتاق فکر باید این مسئله را به بقیه متذکر شود. و دوم این که از اخبار و تحلیل هایی که باعث ضربه به وجهه ی آزادی خواهی و پلورالیسم و تفرقه در جنبش می شود جلوگیری گردد. بعضی نشریات و یا رسانه ها روی قشر بی طرف زوم کنند تا آن ها را جذب کنند. جوری خبر رسانی کنند که کسی که اصلا چیزی نمی داند هم اگر خبر را خواند منظور را متوجه شود. چون بعضی مواقع جوی خبر را منتشر می کنند که فقط کسانی که پیگیر اخبار هستند متوجه منظور آن خبر و یا تحلیل می گردند. حتی الامکان از لینکها (برای خبر های قدیمی تر و یا مفاهیم تخصصی و یا مختص به جنبش سبز و یا برخی اصطلاحات جنبش ) و عکس و ویدئو به صورت بهینه استفاده شود.
برخی رسانه ها روی طرفداران خود زوم بیشتری کرده و سعی کنند آن ها را جذب جنبش کنند. مثلا سایتی در زمینه ی سکولاریسم طرفداران سکولاریسم را به طرف جنبش با در نظر گرفتن سکولار بون جذب کند و یا سایتی روی افراد خاکستری و بی طرف زوم کرده وآنان را به جنبش جذب کند. و یا سایتی مختص به سربازان که سربازان را با عناوین و خواسته های جنبش متناسب با حال او آشنا کند. به طور کلی هر شخص بنابر تجربه و آن علاقه ای که دارد افراد را جذب جنبش کند. از حرف های غلو آمیز دروغ و اخبار پوچ و یا زیر سوال برنده و یا بی پایه استفاده نکنید چون موجب ضربه ی جنبش در نزد اذهان عمومی است.
به طور کلی ما در دنیای امروز راه های فراوان و روش های گوناگونی در راه اطلاع رسانی داریم که از آن ها می توان به اینترنت، فایل های صوتی و تصویری، انیمیشن ها، پوستر ها و موارد چاپی و یا روزنامه های دیواری و دیوارنویسی نیز اشاره کرد.
توییتر و فیس بوک و سایتهای اجتماعی (مبتنی بر کاربر یا وب 2):
این رسانه ها پتانسیل بالایی در اطلاع رسانی سریع، گسترده و بانفوذ و کوتاه دارند. که روش کار آن را همگی بلدید. این روش در مورد جنبش سبز مفید بوده و امتحان خود را پس داده و قبلا به طور گسترده استفاده شده است. تنها کاری که می توان کرد در دسترس قرار دادن چنین سایتهای فیلتر شده ای در اختیار افراد بیشتری است.
موبایل و SMS
بعد از کودتا و در حین کودتای انتخاباتی سال قبل این امر مسدود شد یعنی جلوی این راه ارتباطی را به دلیل اهمیت آن بستند و کنترل آن را نیز بعدا به دست سپاه یکی از ارگان های وابسته به رهبر سپردند. که این نشان از اهمیت ویژه ی این نوع رسانه ها دارد. از این کار می توان برای ارسال جک های سیاسی، ام ام اس های سیاسی و یا ارسال قرار ها و و اخبار مینیمالی به چند دوست ان هم محدوداستفاده زیرا در وسعت بالا ایجاد حساسیت کرده و عواقبب امنیتی دارد ولی تجربه نشان داده اس ام اس های زیر 10 تا 20 تا مشکل خاصی ندارد.
رسانه مهم و تاثیر گذار بعدی بلوتوث است و جز شما و خدا و نفر گیرنده (به جز هک های بلوتوثی و نفوذ غیره) کسی نمی تواند آن را کنترل کند. در این مورد هم شما با ارسال این نوع فایلها و دانلود کلیپ ها از یوتیوب و تبدیل آن به فایل ویدئویی Mp4 یا 3GP و یا دریافت فایلهای صوتی می توانید به دوستان و یا موبایلهای روشن در یک مکان این فایلها را ارسال کنید. مادون قرمز هم به همین شکل.
وبلاگ‌ها و وبگاه‌ها
این نوع از رسانه را کمابیش آشنایی با آن دارید.
ضمناً باید تصمیم بگیرید که می‌خواهید یک وبگاه مستقل داشته باشید یا یک بخش مربوط به کار شما در یک وبگاه بزرگ‌تر سازمانی. وبگاه‌های مستقل معمولاً موضوع واحدی در مورد یک فعالیت خاص دارند اما وبگاه‌های ادغام‌شده یک یا چند فعالیت را در یک وبگاه گستردهٔ سازمانی می‌گنجانند.
اگر می‌خواهید وبگاه مستقلی بسازید مخاطبانتان احتمالاً چنین انتظاراتی دارند:
1- اطلاعات مشخص و متمرکز
2- یک هدف روشن و واضح
3- اطلاعاتی برای بازدیدکنندگان جدید که با مسائل سیاسی آشنا شوند
اتاق رسانه‌ها
در این بخش رسانه‌های می‌توانند در مورد عقاید شما اطلاعات به دست بیاورند. بیانیه‌های رسمی، اطلاعات تماس شخصی که در سازمان مسئول رابطه با رسانه‌ها است، یا منابع رسانه‌ای مانند تصاویری برای استفاده در اینترنت یا چاپ مواردی است که می‌تواند در این بخش قرار بگیرد. اخبار مرتبط در رسانه‌ها، سخن‌رانی‌ها، یا گزارش‌ها هم می‌توانند در این بخش بیایند.
از نظر فنی «سیستم‌های مدیریت محتوا»، که برای وبگاه‌هایی مناسبند که محتویات زیادی دارند و می‌خواهید این محتویات را به طور مرتب تغییر دهید. این سیستم‌ها، مانند وردپرس ، دروپال ، جوملا ، یا پلون به پایگاه‌داده نیاز دارند. این سیستم‌ها انعطاف و قابلیت‌های بیشتری دارند، مانند مجوزها که تعیین می‌کند کدام اعضا و کاربران حق به‌هنگام‌سازی در کدام بخش‌های وبگاه را دارند. به علاوه این سیستم‌ها واسط کاربری آسانی هم برای ویرایش محتویات وبگاه ارائه می‌کنند و در نتیجه کارکنان وبگاه نیاز ندارند که حتماً HTML بلد باشند.
صوت و ضبط صدا:
دیگر فقط متخصصان رسانه نیستند که می‌توانند یک قطعهٔ صوتی عالی بسازند. امروز هر کسی با دسترسی به چند ابزار مقدماتی و مقداری دانش پیش‌زمینه می‌تواند محتوای صوتی ایجاد کند. این راهنما چگونگی ساخت آثار صوتی قوی‌ای را که می‌توانند بیشتر از نوشته به مخاطب نزدیک شوند معرفی می‌کند.
محتویات صوتی انواع مختلفی دارند، از گفت‌وگوهای داخل استودیو و میزگرد و بحث‌های تلفنی تا ضبط رویدادها در محل وقوع. برنامه‌های مستند یا برنامه‌های ترکیبی (تلفیقی از مصاحبه، صداهای پس‌زمینه، موسیقی، صحبت‌های مجری یا مجریان، و ...) از دیگر شکل‌های رایج هستند. همهٔ این برنامه‌های متنوع را می‌توان به شکل پادکست عرضه کرد، یعنی پرونده‌های صوتی قابل بارگیری از روی شبکه.
برنامهٔ صوتی روش فوق‌العاده‌ای برای تماس با انبوه مخاطبین است ــ چه آنها که از طریق ایستگاه‌های رادیویی به برنامهٔ شما گوش می‌دهند (اگر برنامه‌تان را از ایستگاهی پخش می‌کند) و چه آنها که از اینترنت استفاده می‌کنند. از سویی وقتی کسی برنامهٔ شما را گوش می‌کند رابطهٔ صمیمی‌ای برقرار می‌کند ــ فقط شما و شنونده، تنها. رادیو و برنامه‌های صوتی به طور کلی این قدرت را دارد که همزمان هم خصوصی و هم عمومی باشد؛ صمیمی و با پخش گسترده.
صوت و توزیع استراتژیک
یکی از بهترین جنبه‌های برنامه‌های صوتی این است که می‌تواند برای تکمیل و پشتیبانی سایر رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی استفاده شود.
عبارتی که متخصصان رسانه برای این موضوع به کار می‌برند «سکوهای چندگانه» است. منظور از این عبارت این است که بتوانید پیغام و حرف خود را از طریق حداکثر راه‌های ممکن مطرح کنید، چه با اینترنت و چه بیرون از اینترنت؛ در دسترس بودن یک اثر در اینترنت به صورت یک پادکست، یک پروندهٔ جاری، متن رونوشت قطعهٔ صوتی، و حتی عکس و ویدئو، همه به صورت پیوندهای وبی آسان، می‌تواند به پخش بیشتر آن اثر در رادیوهای محلی و حتی ملی کمک کند. همهٔ این سکوها به صورت متقابل به تقویت یکدیگر کمک می‌کنند.
فهرست عواملی که باید در نظر داشت
این بخش مسائل مهم و ضروری‌ای را که هنگام برنامه‌ریزی برای محتوای صوتی باید به آنها توجه داشته باشید معرفی می‌کند.
مخاطب: تولید قطعات صوتی آموزنده و سرگرم‌کننده راه مؤثری برای جذب مخاطبین مختلف است. مردم از گوش کردن به دیگران و موقعیت‌های دیگر را خوششان می‌آید، چه در رادیو، چه در اینترنت، و چه حضوری. مخاطبین روستایی رادیو را بیش از رسانه‌های دیگر استفاده می‌کنند، به خصوص اگر به زبان محلی خودشان باشد. افراد کم‌سواد و بی‌سواد هم صوت را روش بسیار مؤثری برای دریافت اطلاعات و یادگیری می‌دانند. جوانان اهل اینترنت نیز از صوت و پادکست استقبال می‌کنند و هر روز تعداد بیشتری از آنها به این پدیده رو می‌آورند.
هزینه: هزینهٔ ساخت صوت نسبتاً پایین است. آن چه لازم دارید یک دستگاه ضبط‌صوت دیجیتال است و یک نرم‌افزار برای ویرایش صدا و تبدیل آن به یک قطعهٔ صوتی قابل توزیع ــ و هر دو این ابزارها را می‌توان شریکی استفاده کرد و هر تولیدکننده برای زمان محدودی به آنها نیاز دارد. حتی می‌توان از یک دستگاه ضبط صوت غیردیجیتال (مانند واکمن سونی) استفاده کرد و بعد آن را با یک رایانه ضبط کرد تا دیجیتال و قابل ویرایش شود.
زمان تولید: قطعات صوتی معمولاً بین ۳۰ ثانیه (مثل بیشتر تبلیغات رادیو و تلویزیون) تا پنج دقیقه (مانند بیشتر قطعات خبری در برنامه‌های رادیویی) زمان دارند. برنامه‌های مستند و مهم‌تر ممکن است تا نیم ساعت هم طول بکشند. با یک قانون کلی و سرانگشتی می‌توان گفت برای پنج دقیقه برنامهٔ قابل پخش حدود یک ساعت زمان تولید لازم است.
مهارت مورد نیاز: برای گردآوری صدا (ضبط یا تکثیر از جای دیگری) تنها مهارت مورد نیاز تنظیم صدای مناسب (از طریق گوش دادن دقیق و تنظیم میزان بلندی صدا در قسمت‌های مختلف) است. مرحلهٔ ویرایش مهارت بیشتری می‌خواهد اما آن نیز برای مبتدیان قابل حصول است و هر روز ساده‌تر هم می‌شود.
زمان‌بندی: قانون «یک ساعت برای هر پنج دقیقه» یک برآورد علمی نیست اما بر مبنای تجربهٔ بسیاری از تولیدکنندگان رادیو به دست آمده است. دست کم نیمی از این زمان صرف یافتن صدا و ضبط آن می‌شود، سپس یک‌چهارم صرف بررسی محتوای ضبط‌شده و تصمیم‌گیری در مورد حذف یا حفظ قسمت‌های مختلف، و سپس یک‌چهارم نهایی صرف تدوین صوت و آماده‌سازی قطعهٔ قابل توزیع می‌شود.
منابع سخت‌افزاری مورد نیاز
این سخت‌افزارها پیشنهاد می‌شود:
ضبط‌صوت: این روزها ضبط‌صوت‌های دیجیتال رایجند، اما می‌توان از ضبط‌صوت‌های آنالوگ هم استفاده کرد. از هر کدام که استفاده کنید، وقتی صوت وارد رایانه می‌شود به صورت دیجیتال است و می‌توانید با نرم‌افزار رایگان ویرایش صوت دیجیتال آن را ویرایش کنید. می‌توانید از یک ضبط‌صوت مینی‌دیسک، هر نوع ضبط‌صوت دیجیتال، ضبط‌صوت‌های آنالوگ حرفهای، یا یک «واکمن» ساده استفاده کنید. اگر قصد دارید ارتفاع صوت را برای پخش در رادیو تنظیم کنید نوار کوچک (معروف به مینی‌کاست) مناسب نیست زیرا کیفیت صدایی که تولید می‌کنند برای پخش مناسب نیست. دو ویژگی مهم که در برخی از دستگاه‌های ضبط‌صوت وجود دارند و در برخی نه وجود یک زمان‌سنج و قابلیت تنظیم بلندی صدا است. هیچ کدام از این دو ضروری نیست، اما وجودشان بی‌نهایت مفید است.
میکروفون: بهتر است یک میکروفون خارجی داشته باشید، چون می‌توانید آن را تا حد ممکن به منبع صدا نزدیک کنید. هر میکروفون استانداردی، چه خطی و چه معمولی، مناسب است. بیشتر ضبط‌صوت‌ها میکروفون‌های داخلی‌ای دارند که برای بیشتر استفاده‌ها مناسبند اما برای پخش رادیویی کیفیت کافی ندارند. اگر مجبورید از میکروفون داخلی دستگاه ضبط‌صوت استفاده کنید دستگاه را تا حد ممکن به منبع صوت نزدیک کنید ــ اگر مصاحبه است، ضبط‌صوت را نزدیک دهان شخص بگیرید. با تجربه و آزمایش ویژگی‌های دستگاهتان و عملکردش در موقعیت‌های مختلف را بشناسید.
هدفون: برای اندازه‌گیری درست بلندی صدا یک هدفون نیاز دارید. با هدفون می‌تواند صدا را به دقیقاً به همان صورتی که ضبط نهایی می‌شود و در نتیجه به همان صورتی که مخاطبان خواهند شنید بشنوید.
مراحل تولید یک قطعهٔ صوتی عالی
گام یک: برنامه‌ریزی
یک قطعهٔ صوتی عالی فقط با تنظیم بلندی صدا به دست نمی‌آید. برنامه‌ریزی برای آنچه می‌خواهید تولید کنید مرحلهٔ ضروری و اولیه است. در طول فرایند ساخت هم باید برنامهٔ خود را مرور کنید تا مطمئن شوید دارد طبق طرحی که از اول در نظر داشتید پیش می‌روید. در برنامه‌تان باید برای پرسش‌های زیر پاسخ داشته باشید:
- این برنامه برای چه کسی است؟ مخاطبتان را مشخص کنید.
- پیام اصلی برنامه چیست؟ قصد دارید شنونده چه چیزی بیاموزد، یا احساس کند، یا انجام دهد؟
- چه موانعی ممکن است جلوی رسیدن این پیام به مخاطب را بگیرند؟ (مثلاً دستکاری از طرف رسانه).
گام دو: انتخاب قالب
رایج‌ترین قالب‌ها از این قرارند:
- میزگرد: یک مصاحبه‌گر با دو یا چند شرکت‌کننده
- تلفنی: ضبط صدای شرکت‌کنندگان از طریق تلفن؛ معمولاً در استودیو استفاده می‌شود. (توجه: دربارهٔ محدودیت‌های قانونی ضبط صدای افراد در تلفن مراقب باشید؛ در بعضی کشورها این کار مجاز نیست، حتی اگر خود شخص اجازه داده باشد. و یا حتی ممکن است رادیو و صوت در انحصار باشد.)
- مصاحبهٔ انفرادی: با یک مصاحبه‌گر و یک مصاحبه‌شونده
- برنامهٔ ویژه: ترکیبی است از گفتار، صدای پس‌زمینه، راوی، و عناصر دیگر.
- نمایشی: حوزهٔ گسترده‌ای است و می‌تواند شامل تئاتر، موسیقی، و سایر قالب‌های سرگرم‌کننده باشد.
- اطلاع‌رسانی: قطعه‌ای که کار اصلی‌اش انتقال اطلاعات است، مانند یک اطلاعیه یا آگهی تبلیغاتی که اطلاعات آموزنده‌ای می‌دهد.
- پشتیبانی از پیام: استفاده از یک شخص معروف، مانند یک رهبر یا یک چهرهٔ سرشناس، برای ابلاغ یک پیام.
گام سه: انتخاب سبک
برای انتخاب سبک باید در این موارد تصمیم بگیرید:
- رسمی یا غیررسمی: می‌خواهید با طنز و حالت خودمانی به مخاطب نزدیک شوید یا مایلید اطلاعات را با اتکا بر منابع موثق و «کارشناسان» منتقل کنید؟ واضح‌ترین مثال سبک رسمی یک قطعهٔ خبری که در آن موثق بودن منابع خبر مورد تأکید است.
- با راوی یا بدون راوی: آیا می‌خواهید تمام برنامه با صدای شرکت‌کننده یا شرکت‌کنندگان ساخته شود، مانند کاری که بسیاری از برنامه‌های به سبک «تاریخ شفاهی» انجام می‌دهند، یا می‌خواهید یک «مجری» قطعات را برای مخاطب به هم متصل کند؟
گام چهار: آماده شدن برای برای ضبط
- چه بخواهید مصاحبه ضبط کنید، و چه بخواهید صدای خام برای استفاده‌های آتی، باید قبل از شروع ضبط اصلی زمانی را آزمایش صدا اختصاص دهید.
- صداهای پس‌زمینه مانند صدای دستگاه تهویه، یا صدای پرندگان ممکن است هنگام ضبط به گوش نیاید، اما وقتی با هدفون گوش می‌دهید ناگهان متوجه می‌شوید صداهای بلندی هستند. بعضی صداهای پس‌زمینه می‌توانند به فضاسازی کمک کنند، اما برخی فقط حواس شنونده را پرت می‌کنند. اگر صدای مشکل‌سازی وجود دارد خواهش کنید آن را قطع کنند یا اگر لازم شد به مکان دیگری بروید. هیچ چیز بدتر از این نیست که چیزی را ضبط کنید و با خود ببرید که قابل استفاده نیست (و این زیاد اتفاق می‌افتد) تنها به این دلیل که در زمان ضبط احساس کرده‌اید برطرف کردن مشکل صدا کار نامناسبی است.
- اگر مصاحبه‌ای را ضبط می‌کنید قبل از شروع بلندی و وضوح صدای شرکت‌کننده یا شرکت‌کنندگان را آزمایش کنید و اگر لازم بود تغییراتی بدهید ــ مانند تنظیم بلندی ضبط صدا، جابه‌جایی میکروفون، جابه‌جا کردن افراد، یا تغییر محیط.
- از این «زمان آزمایش» می‌توانید می‌توانید برای خودمانی کردن فضا استفاده کنید ــ افراد معمولاً از این که صدایشان ضبط شود عصبی می‌شوند و صحبت کردن با یک میکروفون برایشان راحت نیست، اما شما می‌توانید از این مراحل استفاده کنید و آنها را تا حد ممکن آرام کنید. به آنها خوشامد بگویید، اگر مناسب دیدید جوکی تعریف کنید، و سپس بگویید می‌خواهید چند سؤال «نمایشی» بپرسید که ضبط نمی‌شوند. «صبحانه چه خوردید؟» سؤال اول استانداردی است و فضا را خودمانی‌تر می‌کند و برای بررسی بلندی صدا هم مناسب است. برای بعضی از مصاحبه‌ها شاید بد نباشد که پیش از شروع مصاحبه با توضیح دادن نوع سؤالاتی که خواهید پرسید مصاحبه‌شونده را آماده کنید. این کار به خصوص اگر مصاحبه زنده پخش خواهد شد یا اگر امیدوارید مصاحبه با کمترین ویرایش و دستکاری استفاده شود بسیار مفید خواهد بود.
گام پنج: مرور صداهای ضبط شده
یکی از مهم‌ترین گام‌ها در تولید قطعات صوتی گوش کردن به قطعات ضبط شده و یادداشت برداشتن یا کاملاً رونویسی کردن حرفهای زده شده و قسمت‌های خوب صدا است. اگر این کار را تند و مختصر انجام می‌دهید، به آن «ثبت» می‌گویند. این کار زمان‌بر است و یک اشتباه رایج در میان سازندگان قطعات صوتی، چه مبتدی و چه حرفهای، عجولانه ثبت کردن است. نتیجهٔ این کار میزان زیادی اتلاف وقت است! مرور و ثبت محتوایتان ارزش صرف وقت مناسب را دارد.
ثبت می‌تواند بسته به نیاز و شرایط شما شکل‌های مختلفی به خود بگیرد، اما دست کم باید زمان هر پاراگراف یا هر صدا ثبت شود (مطمئن باشید که پخش را از لحظهٔ 00:00 شروع می‌کنید)، و ثبت زمان صحبت‌های مناسب یا صداهای پس‌زمینهٔ خوب نیز مفید است. زمان شروع، چند کلمهٔ اول، چند کلمهٔ آخر، و زمان پایان هر قسمت را یادداشت کنید.
به عنوان مثال:
مقدمه (00:20): «به نظر من مهم‌ترین جنبهٔ ...
پایان: ... را همه باید بدانند.» (00:50)
اگر ضبط صوت شما زمان‌سنج دارید می‌توانید از یک زمان‌سنج دستی برای این کار استفاده کنید.
ضمناً می‌توانید برای خودتان یادداشت بگذارید، مانند «مرور کلی»، یا «بخش ۳ ــ مهم»، تا بعداً به راحتی به یاد بیاورید این قسمت از صدا به کدام قسمت از طرح شما مربوط است. اگر می‌خواهید ثبت را در یک جدول انجام دهید می‌توانید یک ستون برای چنین یادداشت‌هایی در نظر بگیرید و اگر به جای جدول پر کردن، رونویسی کامل‌تری انجام می‌دهید می‌توانید این یادداشت‌ها را با علامت‌های یکسانی در کنار متن اضافه کنید. به هر حال به هر روشی که این کار را انجام می‌دهید، این گام را مرحلهٔ شناسایی قطعاتی بدانید که بعداً قرار است هنگام ویرایش یا تدوین از آنها استفاده کنید.
گام شش: ویرایش و «بسته‌بندی» محتوا
همین که قسمت‌های قابل استفادهٔ محتوای خود را شناسایی کردید می‌توانید با کنار هم قرار دادن آنها شروع به ساخت قطعهٔ خود کنید. در این کار ممکن است لازم شود برای متصل کردن بعضی موضوعات گفتارهای تازه‌ای ضبط کنید. حتی اگر قطعهٔ شما فقط سه بخش دارد (مثلاً یک مقدمهٔ سه‌جمله‌ای، یک مصاحبهٔ دودقیقه‌ای، و یک نتیجه‌گیری با معرفی منابع برای اطلاعات بیشتر) باید این سه قطعه را دقیقاً مشخص کنید و به نحوهٔ ترکیب آنها با یکدیگر به خوبی فکر کنید. در این مرحله مهم است که به اولویت‌هایی که در گام یک مشخص کردید مراجعه کنید تا از مسیری که در نظر داشته‌اید خارج نشوید.
گام هفت: استفاده و انتشار
اگر قطعهٔ صوتی جالب و گیرایی بسازید هم می‌توانید آن را در اختیار ایستگاه‌های رادیویی قرار دهید و هم توزیع‌کنندگان اینترنتی. یک قطعهٔ صوتی می‌تواند عمر مفید طولانی‌ای داشته باشند، به خصوص اگر راجع به یک زمان یا رویداد خاص نباشد. قابلیت استفادهٔ مجدد از یک قطعهٔ صوتی نشانهٔ قوت آن است. یک اثر صوتی می‌تواند در یک پایگاه‌دادهٔ صوتی در اینترنت بایگانی شود، در شوهای رادیویی با شکل‌های جدید و متفاوتی پخش شود. تحقیق پیش از شروع کار و برقراری روابط کاری بیشتر لازمهٔ موفقیت در توزیع محتوا بر روی اینترنت و در رادیو است.
گام هشت: ارزیابی
ارزیابی موفقیت و اثرگذاری یک قطعهٔ صوتی می‌تواند بسیار دشوار باشد. اطلاعات در مورد شنوندگان برنامه‌های اینترنتی را می‌توانید با کمک وبگاه‌هایی که آمار بازدید و بارگیری در وبگاه‌ها را محاسبه می‌کنند به دست بیاورید، و ایستگاه‌های رادیویی هم ابزارهایی برای تخمین تعداد شنوندگان خود دارند. اما ارزیابی اثرگذاری و موفقیت واقعی نیازمند تشکیل گروه‌هایی از شنوندگان برای دریافت نظرشان، استفاده از پرسش‌نامه، و روش‌های دیگری است که در صورت وجود اطلاعات کافی از شنوندگان قابل استفاده‌اند. می‌توانید قبل از پخش واقعی برای تعداد محدودی شنونده پخش کنید و از آنها بخواهید نظرشان را (با پست الکترونیکی، تلفن، حضوری، ...) به شما بگویند.
نکات مهم و اشتباهات رایج
انحراف از طرح اولیه: گم شدن در کار و ساختن چیزی که با آن چه در نظر داشته‌اید بسیار فرق دارد مشکل رایجی در ساخت برنامه‌های صوتی است، زیرا عوامل بسیاری وجود دارند که از کنترل شما خارجند. مثلاً مصاحبه‌شونده ممکن است دقیقاً آن چیزی را که شما انتظار دارید نگوید یا آن قدر که می‌خواسته‌اید خوش‌بیان نباشد، یا ممکن است صدای پس‌زمینه مزاحم شده باشد و در نهایت محتوایی ضبط کرده‌اید که مشکل‌ساز است.
پرهیز از حرکات جسورانه: به حرف دلتان گوش دهید: اگر بار اولی که چیزی را شنیدید از آن خوشتان آمد احتمالاً مخاطب هم از آن خوشش می‌آید. نادیده گرفتن این احساس وقتی که نیازمند محتوا یا موضوعات بیشتری هستید اشتباه رایجی است. اما اگر از چیزی خوشتان نمی‌آید نباید از آن استفاده کنید. اگر لازم دارید چیزی اضافه کنید به جای ور رفتن با قطعات صوتی‌ای که به هم نمی‌خورند از گفتار و راوی استفاده کنید. یک جملهٔ معروف قدیمی در پخش رادیو که به هر تولیدکنندهٔ تازه‌کاری هم آموزش داده می‌شود این است: «اگر شک داری بگذارش کنار.»
تولید محتوای جدی اما کسل‌کننده: یک اشتباه رایج ساخت برنامه‌های جدیِ خسته‌کننده است، به خصوص اگر موضوع مورد نظر بسیار جدی باشد. جدی بودن موضوع به این معنی نیست که برنامه باید کسل‌کننده باشد. با استفاده از موسیقی، جلوه‌های صوتی، و صداهایی از واقعیت (صداهای زمینه) کمی به برنامه طعم و رنگ بدهید. صحبت‌های مردم عادی در کوچه و خیابان در پخش‌های رادیویی رایجند و می‌توانند به هر قطعهٔ صوتی‌ای کمی رنگ و تنوع ببخشند.
بعد از سخنان میر حسین موسوی در زمینه پرداختن به بخش رسانه های مستقل و گسترش اطلاع رسانی و آگاهی های عمومی در بین مردم و بالاخص قشر خاکستری و بی طرف ایران بحث رسانه و آگاهی بخشی در جنبش بالا گرفته است. تنها اینترنت و یا وبلاگ نیست که بتواند به جنبش ما در جهت اطلاع رسانی کمک کنند بلکه ابزار های فراوانی در این زمینه وجود دارد که من قصد دارم در این مقاله آن را برای شما معرفی کنم. هر مجرای اطلاع رسانی ممکن پتانسیلی است بالقوه که می توان آن را به بالفعل در آورد.
اصولا در هر جنبش و هر کاری نیاز به آگاهی های عمومی دارد و اصالتا هر کس و هر فرد تا نداند که چه می خواهد و چه نمی خواهد و نداند حقوق او چیست حرف زدن از احیای حق به یک امر غیر ضروری بدل می گردد. مثلا داستان معروف ارباب میمون ها که فکرکنم آن را شنیده باشید. اگر نشنیدید به طور خلاصه بیان می کنم. روزی فردی در خاور دور چند میمون دشت که باید برای او روزی هر نفر 10 آناناس بچینند و پیر ترین ان را نیز رهبر انان می کرد. روزی یکی از آنان به بقیه گفت که چه لزومی دارد ما برای او این کار را انجام دهیم؟ مگر خودمان نمی توانیم این کارهار را انجام داده و خودمان هر 10 تا را بخوریم؟ فقط کافی بود تا این حق آنان برای آن ها تفهیم شود تا آنان از آن مکان فرار کرده و از دستان ارباب میمون ها خلاص شوند. این نمونه ای واضح از لزوم آگاهی بخشی و رسانه هاست.
خوب این سوال شاید پیش بیاید چه اصولا ما چه چیزی را باید بگوییم و چه چیزی را نباید بگوییم؟ برای این که به این سوال پاسخ دهم نکته ای را باید متذکر شوم در باب اتاق فکر رسانه ای که جای آن در جنبش خالی است این اتاق فکر با پوشش قرار دادن همه افکار باید توسط یک سایت بر پایه وب2 یا گروپی در شبکه ای اجتماعی باشد و سردبیران و افراد گرداننده سایتها را با اهداف و استراتژی ها و آکسیون ها هماهنگ کند و نوعی هماهنگی در جنبش ایجاد کند تا افراد بدانند این هفته چه چیزی را پررنگ تر به آن بپردازند و هفته بعد چه چیزی را کمتر به آن بپردازند مثلا یک خبری ممکن است به ان دلیل درست شده باشد تا اذهان را به مدت یک یا جند هفته مشغول کند که اتاق فکر باید این مسئله را به بقیه متذکر شود. و دوم این که از اخبار و تحلیل هایی که باعث ضربه به وجهه ی آزادی خواهی و پلورالیسم و تفرقه در جنبش می شود جلوگیری گردد. بعضی نشریات و یا رسانه ها روی قشر بی طرف زوم کنند تا آن ها را جذب کنند. جوری خبر رسانی کنند که کسی که اصلا چیزی نمی داند هم اگر خبر را خواند منظور را متوجه شود. چون بعضی مواقع جوی خبر را منتشر می کنند که فقط کسانی که پیگیر اخبار هستند متوجه منظور آن خبر و یا تحلیل می گردند. حتی الامکان از لینکها (برای خبر های قدیمی تر و یا مفاهیم تخصصی و یا مختص به جنبش سبز و یا برخی اصطلاحات جنبش ) و عکس و ویدئو به صورت بهینه استفاده شود.
برخی رسانه ها روی طرفداران خود زوم بیشتری کرده و سعی کنند آن ها را جذب جنبش کنند. مثلا سایتی در زمینه ی سکولاریسم طرفداران سکولاریسم را به طرف جنبش با در نظر گرفتن سکولار بون جذب کند و یا سایتی روی افراد خاکستری و بی طرف زوم کرده وآنان را به جنبش جذب کند. و یا سایتی مختص به سربازان که سربازان را با عناوین و خواسته های جنبش متناسب با حال او آشنا کند. به طور کلی هر شخص بنابر تجربه و آن علاقه ای که دارد افراد را جذب جنبش کند. از حرف های غلو آمیز دروغ و اخبار پوچ و یا زیر سوال برنده و یا بی پایه استفاده نکنید چون موجب ضربه ی جنبش در نزد اذهان عمومی است.
به طور کلی ما در دنیای امروز راه های فراوان و روش های گوناگونی در راه اطلاع رسانی داریم که از آن ها می توان به اینترنت، فایل های صوتی و تصویری، انیمیشن ها، پوستر ها و موارد چاپی و یا روزنامه های دیواری و دیوارنویسی نیز اشاره کرد.
توییتر و فیس بوک و سایتهای اجتماعی (مبتنی بر کاربر یا وب 2):
این رسانه ها پتانسیل بالایی در اطلاع رسانی سریع، گسترده و بانفوذ و کوتاه دارند. که روش کار آن را همگی بلدید. این روش در مورد جنبش سبز مفید بوده و امتحان خود را پس داده و قبلا به طور گسترده استفاده شده است. تنها کاری که می توان کرد در دسترس قرار دادن چنین سایتهای فیلتر شده ای در اختیار افراد بیشتری است.
موبایل و SMS
بعد از کودتا و در حین کودتای انتخاباتی سال قبل این امر مسدود شد یعنی جلوی این راه ارتباطی را به دلیل اهمیت آن بستند و کنترل آن را نیز بعدا به دست سپاه یکی از ارگان های وابسته به رهبر سپردند. که این نشان از اهمیت ویژه ی این نوع رسانه ها دارد. از این کار می توان برای ارسال جک های سیاسی، ام ام اس های سیاسی و یا ارسال قرار ها و و اخبار مینیمالی به چند دوست ان هم محدوداستفاده زیرا در وسعت بالا ایجاد حساسیت کرده و عواقبب امنیتی دارد ولی تجربه نشان داده اس ام اس های زیر 10 تا 20 تا مشکل خاصی ندارد.
رسانه مهم و تاثیر گذار بعدی بلوتوث است و جز شما و خدا و نفر گیرنده (به جز هک های بلوتوثی و نفوذ غیره) کسی نمی تواند آن را کنترل کند. در این مورد هم شما با ارسال این نوع فایلها و دانلود کلیپ ها از یوتیوب و تبدیل آن به فایل ویدئویی Mp4 یا 3GP و یا دریافت فایلهای صوتی می توانید به دوستان و یا موبایلهای روشن در یک مکان این فایلها را ارسال کنید. مادون قرمز هم به همین شکل.
وبلاگ‌ها و وبگاه‌ها
این نوع از رسانه را کمابیش آشنایی با آن دارید.
ضمناً باید تصمیم بگیرید که می‌خواهید یک وبگاه مستقل داشته باشید یا یک بخش مربوط به کار شما در یک وبگاه بزرگ‌تر سازمانی. وبگاه‌های مستقل معمولاً موضوع واحدی در مورد یک فعالیت خاص دارند اما وبگاه‌های ادغام‌شده یک یا چند فعالیت را در یک وبگاه گستردهٔ سازمانی می‌گنجانند.
اگر می‌خواهید وبگاه مستقلی بسازید مخاطبانتان احتمالاً چنین انتظاراتی دارند:
1- اطلاعات مشخص و متمرکز
2- یک هدف روشن و واضح
3- اطلاعاتی برای بازدیدکنندگان جدید که با مسائل سیاسی آشنا شوند
اتاق رسانه‌ها
در این بخش رسانه‌های می‌توانند در مورد عقاید شما اطلاعات به دست بیاورند. بیانیه‌های رسمی، اطلاعات تماس شخصی که در سازمان مسئول رابطه با رسانه‌ها است، یا منابع رسانه‌ای مانند تصاویری برای استفاده در اینترنت یا چاپ مواردی است که می‌تواند در این بخش قرار بگیرد. اخبار مرتبط در رسانه‌ها، سخن‌رانی‌ها، یا گزارش‌ها هم می‌توانند در این بخش بیایند.
از نظر فنی «سیستم‌های مدیریت محتوا»، که برای وبگاه‌هایی مناسبند که محتویات زیادی دارند و می‌خواهید این محتویات را به طور مرتب تغییر دهید. این سیستم‌ها، مانند وردپرس ، دروپال ، جوملا ، یا پلون به پایگاه‌داده نیاز دارند. این سیستم‌ها انعطاف و قابلیت‌های بیشتری دارند، مانند مجوزها که تعیین می‌کند کدام اعضا و کاربران حق به‌هنگام‌سازی در کدام بخش‌های وبگاه را دارند. به علاوه این سیستم‌ها واسط کاربری آسانی هم برای ویرایش محتویات وبگاه ارائه می‌کنند و در نتیجه کارکنان وبگاه نیاز ندارند که حتماً HTML بلد باشند.
صوت و ضبط صدا:
دیگر فقط متخصصان رسانه نیستند که می‌توانند یک قطعهٔ صوتی عالی بسازند. امروز هر کسی با دسترسی به چند ابزار مقدماتی و مقداری دانش پیش‌زمینه می‌تواند محتوای صوتی ایجاد کند. این راهنما چگونگی ساخت آثار صوتی قوی‌ای را که می‌توانند بیشتر از نوشته به مخاطب نزدیک شوند معرفی می‌کند.
محتویات صوتی انواع مختلفی دارند، از گفت‌وگوهای داخل استودیو و میزگرد و بحث‌های تلفنی تا ضبط رویدادها در محل وقوع. برنامه‌های مستند یا برنامه‌های ترکیبی (تلفیقی از مصاحبه، صداهای پس‌زمینه، موسیقی، صحبت‌های مجری یا مجریان، و ...) از دیگر شکل‌های رایج هستند. همهٔ این برنامه‌های متنوع را می‌توان به شکل پادکست عرضه کرد، یعنی پرونده‌های صوتی قابل بارگیری از روی شبکه.
برنامهٔ صوتی روش فوق‌العاده‌ای برای تماس با انبوه مخاطبین است ــ چه آنها که از طریق ایستگاه‌های رادیویی به برنامهٔ شما گوش می‌دهند (اگر برنامه‌تان را از ایستگاهی پخش می‌کند) و چه آنها که از اینترنت استفاده می‌کنند. از سویی وقتی کسی برنامهٔ شما را گوش می‌کند رابطهٔ صمیمی‌ای برقرار می‌کند ــ فقط شما و شنونده، تنها. رادیو و برنامه‌های صوتی به طور کلی این قدرت را دارد که همزمان هم خصوصی و هم عمومی باشد؛ صمیمی و با پخش گسترده.
صوت و توزیع استراتژیک
یکی از بهترین جنبه‌های برنامه‌های صوتی این است که می‌تواند برای تکمیل و پشتیبانی سایر رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی استفاده شود.
عبارتی که متخصصان رسانه برای این موضوع به کار می‌برند «سکوهای چندگانه» است. منظور از این عبارت این است که بتوانید پیغام و حرف خود را از طریق حداکثر راه‌های ممکن مطرح کنید، چه با اینترنت و چه بیرون از اینترنت؛ در دسترس بودن یک اثر در اینترنت به صورت یک پادکست، یک پروندهٔ جاری، متن رونوشت قطعهٔ صوتی، و حتی عکس و ویدئو، همه به صورت پیوندهای وبی آسان، می‌تواند به پخش بیشتر آن اثر در رادیوهای محلی و حتی ملی کمک کند. همهٔ این سکوها به صورت متقابل به تقویت یکدیگر کمک می‌کنند.
فهرست عواملی که باید در نظر داشت
این بخش مسائل مهم و ضروری‌ای را که هنگام برنامه‌ریزی برای محتوای صوتی باید به آنها توجه داشته باشید معرفی می‌کند.
مخاطب: تولید قطعات صوتی آموزنده و سرگرم‌کننده راه مؤثری برای جذب مخاطبین مختلف است. مردم از گوش کردن به دیگران و موقعیت‌های دیگر را خوششان می‌آید، چه در رادیو، چه در اینترنت، و چه حضوری. مخاطبین روستایی رادیو را بیش از رسانه‌های دیگر استفاده می‌کنند، به خصوص اگر به زبان محلی خودشان باشد. افراد کم‌سواد و بی‌سواد هم صوت را روش بسیار مؤثری برای دریافت اطلاعات و یادگیری می‌دانند. جوانان اهل اینترنت نیز از صوت و پادکست استقبال می‌کنند و هر روز تعداد بیشتری از آنها به این پدیده رو می‌آورند.
هزینه: هزینهٔ ساخت صوت نسبتاً پایین است. آن چه لازم دارید یک دستگاه ضبط‌صوت دیجیتال است و یک نرم‌افزار برای ویرایش صدا و تبدیل آن به یک قطعهٔ صوتی قابل توزیع ــ و هر دو این ابزارها را می‌توان شریکی استفاده کرد و هر تولیدکننده برای زمان محدودی به آنها نیاز دارد. حتی می‌توان از یک دستگاه ضبط صوت غیردیجیتال (مانند واکمن سونی) استفاده کرد و بعد آن را با یک رایانه ضبط کرد تا دیجیتال و قابل ویرایش شود.
زمان تولید: قطعات صوتی معمولاً بین ۳۰ ثانیه (مثل بیشتر تبلیغات رادیو و تلویزیون) تا پنج دقیقه (مانند بیشتر قطعات خبری در برنامه‌های رادیویی) زمان دارند. برنامه‌های مستند و مهم‌تر ممکن است تا نیم ساعت هم طول بکشند. با یک قانون کلی و سرانگشتی می‌توان گفت برای پنج دقیقه برنامهٔ قابل پخش حدود یک ساعت زمان تولید لازم است.
مهارت مورد نیاز: برای گردآوری صدا (ضبط یا تکثیر از جای دیگری) تنها مهارت مورد نیاز تنظیم صدای مناسب (از طریق گوش دادن دقیق و تنظیم میزان بلندی صدا در قسمت‌های مختلف) است. مرحلهٔ ویرایش مهارت بیشتری می‌خواهد اما آن نیز برای مبتدیان قابل حصول است و هر روز ساده‌تر هم می‌شود.
زمان‌بندی: قانون «یک ساعت برای هر پنج دقیقه» یک برآورد علمی نیست اما بر مبنای تجربهٔ بسیاری از تولیدکنندگان رادیو به دست آمده است. دست کم نیمی از این زمان صرف یافتن صدا و ضبط آن می‌شود، سپس یک‌چهارم صرف بررسی محتوای ضبط‌شده و تصمیم‌گیری در مورد حذف یا حفظ قسمت‌های مختلف، و سپس یک‌چهارم نهایی صرف تدوین صوت و آماده‌سازی قطعهٔ قابل توزیع می‌شود.
منابع سخت‌افزاری مورد نیاز
این سخت‌افزارها پیشنهاد می‌شود:
ضبط‌صوت: این روزها ضبط‌صوت‌های دیجیتال رایجند، اما می‌توان از ضبط‌صوت‌های آنالوگ هم استفاده کرد. از هر کدام که استفاده کنید، وقتی صوت وارد رایانه می‌شود به صورت دیجیتال است و می‌توانید با نرم‌افزار رایگان ویرایش صوت دیجیتال آن را ویرایش کنید. می‌توانید از یک ضبط‌صوت مینی‌دیسک، هر نوع ضبط‌صوت دیجیتال، ضبط‌صوت‌های آنالوگ حرفهای، یا یک «واکمن» ساده استفاده کنید. اگر قصد دارید ارتفاع صوت را برای پخش در رادیو تنظیم کنید نوار کوچک (معروف به مینی‌کاست) مناسب نیست زیرا کیفیت صدایی که تولید می‌کنند برای پخش مناسب نیست. دو ویژگی مهم که در برخی از دستگاه‌های ضبط‌صوت وجود دارند و در برخی نه وجود یک زمان‌سنج و قابلیت تنظیم بلندی صدا است. هیچ کدام از این دو ضروری نیست، اما وجودشان بی‌نهایت مفید است.
میکروفون: بهتر است یک میکروفون خارجی داشته باشید، چون می‌توانید آن را تا حد ممکن به منبع صدا نزدیک کنید. هر میکروفون استانداردی، چه خطی و چه معمولی، مناسب است. بیشتر ضبط‌صوت‌ها میکروفون‌های داخلی‌ای دارند که برای بیشتر استفاده‌ها مناسبند اما برای پخش رادیویی کیفیت کافی ندارند. اگر مجبورید از میکروفون داخلی دستگاه ضبط‌صوت استفاده کنید دستگاه را تا حد ممکن به منبع صوت نزدیک کنید ــ اگر مصاحبه است، ضبط‌صوت را نزدیک دهان شخص بگیرید. با تجربه و آزمایش ویژگی‌های دستگاهتان و عملکردش در موقعیت‌های مختلف را بشناسید.
هدفون: برای اندازه‌گیری درست بلندی صدا یک هدفون نیاز دارید. با هدفون می‌تواند صدا را به دقیقاً به همان صورتی که ضبط نهایی می‌شود و در نتیجه به همان صورتی که مخاطبان خواهند شنید بشنوید.
مراحل تولید یک قطعهٔ صوتی عالی
گام یک: برنامه‌ریزی
یک قطعهٔ صوتی عالی فقط با تنظیم بلندی صدا به دست نمی‌آید. برنامه‌ریزی برای آنچه می‌خواهید تولید کنید مرحلهٔ ضروری و اولیه است. در طول فرایند ساخت هم باید برنامهٔ خود را مرور کنید تا مطمئن شوید دارد طبق طرحی که از اول در نظر داشتید پیش می‌روید. در برنامه‌تان باید برای پرسش‌های زیر پاسخ داشته باشید:
- این برنامه برای چه کسی است؟ مخاطبتان را مشخص کنید.
- پیام اصلی برنامه چیست؟ قصد دارید شنونده چه چیزی بیاموزد، یا احساس کند، یا انجام دهد؟
- چه موانعی ممکن است جلوی رسیدن این پیام به مخاطب را بگیرند؟ (مثلاً دستکاری از طرف رسانه).
گام دو: انتخاب قالب
رایج‌ترین قالب‌ها از این قرارند:
- میزگرد: یک مصاحبه‌گر با دو یا چند شرکت‌کننده
- تلفنی: ضبط صدای شرکت‌کنندگان از طریق تلفن؛ معمولاً در استودیو استفاده می‌شود. (توجه: دربارهٔ محدودیت‌های قانونی ضبط صدای افراد در تلفن مراقب باشید؛ در بعضی کشورها این کار مجاز نیست، حتی اگر خود شخص اجازه داده باشد. و یا حتی ممکن است رادیو و صوت در انحصار باشد.)
- مصاحبهٔ انفرادی: با یک مصاحبه‌گر و یک مصاحبه‌شونده
- برنامهٔ ویژه: ترکیبی است از گفتار، صدای پس‌زمینه، راوی، و عناصر دیگر.
- نمایشی: حوزهٔ گسترده‌ای است و می‌تواند شامل تئاتر، موسیقی، و سایر قالب‌های سرگرم‌کننده باشد.
- اطلاع‌رسانی: قطعه‌ای که کار اصلی‌اش انتقال اطلاعات است، مانند یک اطلاعیه یا آگهی تبلیغاتی که اطلاعات آموزنده‌ای می‌دهد.
- پشتیبانی از پیام: استفاده از یک شخص معروف، مانند یک رهبر یا یک چهرهٔ سرشناس، برای ابلاغ یک پیام.
گام سه: انتخاب سبک
برای انتخاب سبک باید در این موارد تصمیم بگیرید:
- رسمی یا غیررسمی: می‌خواهید با طنز و حالت خودمانی به مخاطب نزدیک شوید یا مایلید اطلاعات را با اتکا بر منابع موثق و «کارشناسان» منتقل کنید؟ واضح‌ترین مثال سبک رسمی یک قطعهٔ خبری که در آن موثق بودن منابع خبر مورد تأکید است.
- با راوی یا بدون راوی: آیا می‌خواهید تمام برنامه با صدای شرکت‌کننده یا شرکت‌کنندگان ساخته شود، مانند کاری که بسیاری از برنامه‌های به سبک «تاریخ شفاهی» انجام می‌دهند، یا می‌خواهید یک «مجری» قطعات را برای مخاطب به هم متصل کند؟
گام چهار: آماده شدن برای برای ضبط
- چه بخواهید مصاحبه ضبط کنید، و چه بخواهید صدای خام برای استفاده‌های آتی، باید قبل از شروع ضبط اصلی زمانی را آزمایش صدا اختصاص دهید.
- صداهای پس‌زمینه مانند صدای دستگاه تهویه، یا صدای پرندگان ممکن است هنگام ضبط به گوش نیاید، اما وقتی با هدفون گوش می‌دهید ناگهان متوجه می‌شوید صداهای بلندی هستند. بعضی صداهای پس‌زمینه می‌توانند به فضاسازی کمک کنند، اما برخی فقط حواس شنونده را پرت می‌کنند. اگر صدای مشکل‌سازی وجود دارد خواهش کنید آن را قطع کنند یا اگر لازم شد به مکان دیگری بروید. هیچ چیز بدتر از این نیست که چیزی را ضبط کنید و با خود ببرید که قابل استفاده نیست (و این زیاد اتفاق می‌افتد) تنها به این دلیل که در زمان ضبط احساس کرده‌اید برطرف کردن مشکل صدا کار نامناسبی است.
- اگر مصاحبه‌ای را ضبط می‌کنید قبل از شروع بلندی و وضوح صدای شرکت‌کننده یا شرکت‌کنندگان را آزمایش کنید و اگر لازم بود تغییراتی بدهید ــ مانند تنظیم بلندی ضبط صدا، جابه‌جایی میکروفون، جابه‌جا کردن افراد، یا تغییر محیط.
- از این «زمان آزمایش» می‌توانید می‌توانید برای خودمانی کردن فضا استفاده کنید ــ افراد معمولاً از این که صدایشان ضبط شود عصبی می‌شوند و صحبت کردن با یک میکروفون برایشان راحت نیست، اما شما می‌توانید از این مراحل استفاده کنید و آنها را تا حد ممکن آرام کنید. به آنها خوشامد بگویید، اگر مناسب دیدید جوکی تعریف کنید، و سپس بگویید می‌خواهید چند سؤال «نمایشی» بپرسید که ضبط نمی‌شوند. «صبحانه چه خوردید؟» سؤال اول استانداردی است و فضا را خودمانی‌تر می‌کند و برای بررسی بلندی صدا هم مناسب است. برای بعضی از مصاحبه‌ها شاید بد نباشد که پیش از شروع مصاحبه با توضیح دادن نوع سؤالاتی که خواهید پرسید مصاحبه‌شونده را آماده کنید. این کار به خصوص اگر مصاحبه زنده پخش خواهد شد یا اگر امیدوارید مصاحبه با کمترین ویرایش و دستکاری استفاده شود بسیار مفید خواهد بود.
گام پنج: مرور صداهای ضبط شده
یکی از مهم‌ترین گام‌ها در تولید قطعات صوتی گوش کردن به قطعات ضبط شده و یادداشت برداشتن یا کاملاً رونویسی کردن حرفهای زده شده و قسمت‌های خوب صدا است. اگر این کار را تند و مختصر انجام می‌دهید، به آن «ثبت» می‌گویند. این کار زمان‌بر است و یک اشتباه رایج در میان سازندگان قطعات صوتی، چه مبتدی و چه حرفهای، عجولانه ثبت کردن است. نتیجهٔ این کار میزان زیادی اتلاف وقت است! مرور و ثبت محتوایتان ارزش صرف وقت مناسب را دارد.
ثبت می‌تواند بسته به نیاز و شرایط شما شکل‌های مختلفی به خود بگیرد، اما دست کم باید زمان هر پاراگراف یا هر صدا ثبت شود (مطمئن باشید که پخش را از لحظهٔ 00:00 شروع می‌کنید)، و ثبت زمان صحبت‌های مناسب یا صداهای پس‌زمینهٔ خوب نیز مفید است. زمان شروع، چند کلمهٔ اول، چند کلمهٔ آخر، و زمان پایان هر قسمت را یادداشت کنید.
به عنوان مثال:
مقدمه (00:20): «به نظر من مهم‌ترین جنبهٔ ...
پایان: ... را همه باید بدانند.» (00:50)
اگر ضبط صوت شما زمان‌سنج دارید می‌توانید از یک زمان‌سنج دستی برای این کار استفاده کنید.
ضمناً می‌توانید برای خودتان یادداشت بگذارید، مانند «مرور کلی»، یا «بخش ۳ ــ مهم»، تا بعداً به راحتی به یاد بیاورید این قسمت از صدا به کدام قسمت از طرح شما مربوط است. اگر می‌خواهید ثبت را در یک جدول انجام دهید می‌توانید یک ستون برای چنین یادداشت‌هایی در نظر بگیرید و اگر به جای جدول پر کردن، رونویسی کامل‌تری انجام می‌دهید می‌توانید این یادداشت‌ها را با علامت‌های یکسانی در کنار متن اضافه کنید. به هر حال به هر روشی که این کار را انجام می‌دهید، این گام را مرحلهٔ شناسایی قطعاتی بدانید که بعداً قرار است هنگام ویرایش یا تدوین از آنها استفاده کنید.
گام شش: ویرایش و «بسته‌بندی» محتوا
همین که قسمت‌های قابل استفادهٔ محتوای خود را شناسایی کردید می‌توانید با کنار هم قرار دادن آنها شروع به ساخت قطعهٔ خود کنید. در این کار ممکن است لازم شود برای متصل کردن بعضی موضوعات گفتارهای تازه‌ای ضبط کنید. حتی اگر قطعهٔ شما فقط سه بخش دارد (مثلاً یک مقدمهٔ سه‌جمله‌ای، یک مصاحبهٔ دودقیقه‌ای، و یک نتیجه‌گیری با معرفی منابع برای اطلاعات بیشتر) باید این سه قطعه را دقیقاً مشخص کنید و به نحوهٔ ترکیب آنها با یکدیگر به خوبی فکر کنید. در این مرحله مهم است که به اولویت‌هایی که در گام یک مشخص کردید مراجعه کنید تا از مسیری که در نظر داشته‌اید خارج نشوید.
گام هفت: استفاده و انتشار
اگر قطعهٔ صوتی جالب و گیرایی بسازید هم می‌توانید آن را در اختیار ایستگاه‌های رادیویی قرار دهید و هم توزیع‌کنندگان اینترنتی. یک قطعهٔ صوتی می‌تواند عمر مفید طولانی‌ای داشته باشند، به خصوص اگر راجع به یک زمان یا رویداد خاص نباشد. قابلیت استفادهٔ مجدد از یک قطعهٔ صوتی نشانهٔ قوت آن است. یک اثر صوتی می‌تواند در یک پایگاه‌دادهٔ صوتی در اینترنت بایگانی شود، در شوهای رادیویی با شکل‌های جدید و متفاوتی پخش شود. تحقیق پیش از شروع کار و برقراری روابط کاری بیشتر لازمهٔ موفقیت در توزیع محتوا بر روی اینترنت و در رادیو است.
گام هشت: ارزیابی
ارزیابی موفقیت و اثرگذاری یک قطعهٔ صوتی می‌تواند بسیار دشوار باشد. اطلاعات در مورد شنوندگان برنامه‌های اینترنتی را می‌توانید با کمک وبگاه‌هایی که آمار بازدید و بارگیری در وبگاه‌ها را محاسبه می‌کنند به دست بیاورید، و ایستگاه‌های رادیویی هم ابزارهایی برای تخمین تعداد شنوندگان خود دارند. اما ارزیابی اثرگذاری و موفقیت واقعی نیازمند تشکیل گروه‌هایی از شنوندگان برای دریافت نظرشان، استفاده از پرسش‌نامه، و روش‌های دیگری است که در صورت وجود اطلاعات کافی از شنوندگان قابل استفاده‌اند. می‌توانید قبل از پخش واقعی برای تعداد محدودی شنونده پخش کنید و از آنها بخواهید نظرشان را (با پست الکترونیکی، تلفن، حضوری، ...) به شما بگویند.
نکات مهم و اشتباهات رایج
انحراف از طرح اولیه: گم شدن در کار و ساختن چیزی که با آن چه در نظر داشته‌اید بسیار فرق دارد مشکل رایجی در ساخت برنامه‌های صوتی است، زیرا عوامل بسیاری وجود دارند که از کنترل شما خارجند. مثلاً مصاحبه‌شونده ممکن است دقیقاً آن چیزی را که شما انتظار دارید نگوید یا آن قدر که می‌خواسته‌اید خوش‌بیان نباشد، یا ممکن است صدای پس‌زمینه مزاحم شده باشد و در نهایت محتوایی ضبط کرده‌اید که مشکل‌ساز است.
پرهیز از حرکات جسورانه: به حرف دلتان گوش دهید: اگر بار اولی که چیزی را شنیدید از آن خوشتان آمد احتمالاً مخاطب هم از آن خوشش می‌آید. نادیده گرفتن این احساس وقتی که نیازمند محتوا یا موضوعات بیشتری هستید اشتباه رایجی است. اما اگر از چیزی خوشتان نمی‌آید نباید از آن استفاده کنید. اگر لازم دارید چیزی اضافه کنید به جای ور رفتن با قطعات صوتی‌ای که به هم نمی‌خورند از گفتار و راوی استفاده کنید. یک جملهٔ معروف قدیمی در پخش رادیو که به هر تولیدکنندهٔ تازه‌کاری هم آموزش داده می‌شود این است: «اگر شک داری بگذارش کنار.»
تولید محتوای جدی اما کسل‌کننده: یک اشتباه رایج ساخت برنامه‌های جدیِ خسته‌کننده است، به خصوص اگر موضوع مورد نظر بسیار جدی باشد. جدی بودن موضوع به این معنی نیست که برنامه باید کسل‌کننده باشد. با استفاده از موسیقی، جلوه‌های صوتی، و صداهایی از واقعیت (صداهای زمینه) کمی به برنامه طعم و رنگ بدهید. صحبت‌های مردم عادی در کوچه و خیابان در پخش‌های رادیویی رایجند و می‌توانند به هر قطعهٔ صوتی‌ای کمی رنگ و تنوع ببخشند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر